Menu
Échte duurzame verandering. Dat is waar we in de huidige tijd allemaal naar streven. Er is een grote noodzaak om de gezondheidszorg te verduurzamen en afval is daarbij een belangrijk en ook een heel zichtbaar onderdeel. Het mooie is dat verduurzamen ook echt kán en, met een efficiënte aanpak, absoluut loont. Het recyclen van waardevolle grondstoffen betekent winst voor het milieu en de portemonnee.
Een zorginstelling als een ziekenhuis heeft nu eenmaal veel afval. Ontzettend veel afval. De Nederlandse zorgsector is verantwoordelijk voor maar liefst 7% van de nationale CO2-uitstoot en 4% van het afval. Niet raar dus dat de overheid heffingen oplegt voor afval dat de verbrandingsoven in gaat. Daardoor wordt het duurder om bijvoorbeeld restafval en specifiek ziekenhuisafval te laten verwerken. Het goed scheiden van afval loont dus. Niet alleen vanwege het milieuaspect, maar ook omdat recyclen financieel voordeel op kan leveren. Afval is vaak een grondstof en grondstoffen hebben waarde.
In ziekenhuizen gelden strenge hygiëne-eisen. Logisch. Patiëntveiligheid heeft vanzelfsprekend sinds jaar en dag een hoge prioriteit. Het gevolg is wel dat er veel verpakkingsmaterialen en wegwerpartikelen worden gebruikt. Met een aantal slimme oplossingen is verduurzaming absoluut mogelijk. En dat moet ook. Want elke zorginstelling die zich confirmeert aan de doelstellingen van de Green Deal Duurzame Zorg mag in 2030 nog slechts 25% restafval hebben, waar dat nu nog vaak zo’n 75% is. En op de lange termijn wordt ‘zero waste’, waarbij niets meer wordt verbrand maar alles kan worden gerecycled, de norm. Door daar nu al op aan te sturen wordt niet alleen de afvalberg verkleind, maar – door hergebruik of recycling – ook een halt toegeroepen aan geldverspilling. Zonder dat de hygiëne of veiligheid in het geding komt.
De afvalketen in de gezondheidszorg kan een stuk duurzamer. Er kan in veel gevallen gekozen worden voor herbruikbare varianten van artikelen die nu eenmalig worden gebruikt, zoals een deel van de kleding (overalls, schorten, jassen), instrumentarium en bekertjes. Zo kan worden bijgedragen aan het verkleinen van de afvalberg. En daarnaast kan vaak fors worden verduurzaamd door een betere afvalscheiding of door zaken te scheiden waar eerder nog geen oplossingen voor waren. Er zitten namelijk vaak nog waardevolle grondstoffen in het niet-recyclebare restafval. Een efficiëntere aanpak loont.
Op verschillende niveaus is AfvalBackx actief in het optimaliseren van het afvalbeheer in zorginstellingen. Zo richt ik mij operationeel op het geven van instructies aan zorgpersoneel, het opstellen van richtlijnen voor afvalscheiding en het optimaliseren van het afvalbeheer op de werkvloer. Op tactisch niveau is dat op beleidsontwikkeling, advisering bij aanbestedingen en monitoring van afvalstromen, terwijl op strategisch niveau de focus ligt op de ontwikkeling van duurzaamheidsstrategieën en advisering aan het managementteam voor de optimalisatie van het afvalbeheer op organisatieniveau.
Daarbij staat het bieden van concrete en haalbare oplossingen absoluut centraal, waarbij gebruik wordt gemaakt van best practices uit andere zorginstellingen om tijd en werk uit handen te nemen.
Verduurzaming begint met inzicht in het afvalproces. Het is essentieel om te weten wat er precies gebeurt, zodat er gericht en stapsgewijs kan worden verbeterd met behulp van data, goede communicatie en heldere beleidsdocumenten. AfvalBackx beschikt over de benodigde kennis en ervaring om het afvalbeheer in uw zorginstelling te optimaliseren op basis van veiligheid, kosten en duurzaamheid.
U kunt mij inschakelen voor onder meer:
Het moment dat er een nieuw contract moet worden afgesloten of een aanbesteding wordt uitgeschreven, is bij uitstek een prachtig meetmoment voor de zorginstelling. Het is een ideale gelegenheid om jezelf vragen te stellen als ‘hoe staan we er nu eigenlijk voor? En waar willen we heen?’ De cruciale vraag daarna is natuurlijk: wat hebben we daarvoor nodig? Met een nieuwe verbintenis hoop je immers al goeddeels invulling aan je ambitieuze doelstellingen te geven. AfvalBackx kan juist in dat traject belangrijke adviezen geven en wijzen op (on)mogelijkheden en kansen. Het kan zinvol zijn om in een vroeg stadium gebruik te maken van de ervaring van een afvaladviseur om goede lange-termijnkeuzes te maken die de duurzaamheidsambities mogelijk maken.
Kennis over (toekomstige) regels en mogelijkheden die nodig is om een grondige analyse te maken van de kwaliteit van een afvalstroom ontbreekt vaak. Een scherpe afvalscan, waarbij AfvalBackx vaststelt wat er nu daadwerkelijk wordt afgevoerd en/of gerecycled, is voor alle geledingen waardevol. Vaak zijn afdelingen verbaasd over de hoeveelheid afval die zij hebben en zien ze na een afvalscan in dat er nog winst te halen is. Een afvalscan maakt het mogelijk om doelgericht stappen te zetten richting verdere verduurzaming en het maken van duidelijke, financiële keuzes. Het visueel maken van de resultaten na de afvalscan (met foto’s, tabellen en taartdiagrammen) zorgt ervoor dat de omvang, kosten én waarde van de diverse afvalstromen inzichtelijk wordt. Wie periodiek een afvalscan laat uitvoeren, kan gevoerd beleid controleren én nieuw beleid maken.
Een ziekenhuis kent vele afvalstromen. Door in kaart te brengen welk percentage op een andere wijze kan worden ingezameld en hoeveel procent als restafval of specifiek ziekenhuisafval moet worden afgevoerd, krijg je beter inzicht waar winst te behalen valt. Een vergelijkbaar diagram met daarin de kosten geeft doorgaans een heel ander beeld. Want hoewel specifiek ziekenhuisafval qua volume vaak maar 10% van de totale afvalberg is, zijn hier wel pakweg 50% van de kosten mee gemoeid. Ook het opstellen van procedures voor een betere scheiding van het restafval – nog te vaak belanden papier, etensresten en bijvoorbeeld incontinentiemateriaal ‘op de grote hoop’ – kan leiden tot een aanzienlijke besparing voor het milieu én in de portemonnee. Menig financieel manager slaat hier op aan.
Het kunnen raadplegen van een regeling waarin per afvalstroom staat beschreven hoe afval moet worden afgevoerd (en hoe niet), waarom bepaalde keuzes zijn gemaakt, wat de juiste inzamelmiddelen en stickers zijn, wie de contactpersonen zijn en welke route moet worden gevolgd, is essentieel voor een goed lopend afvalproces. AfvalBackx heeft veel ervaring met het samenstellen van alle benodigde informatie voor dergelijke afvalstoffenregelingen. Een afvaladviseur of -functionaris is voor het onderhouden van de afvalstoffenregeling onontbeerlijk. Idealiter zou ieder ziekenhuis iemand in dienst moeten hebben die deze rol vervult. Onder meer ook om de communicatie met de diverse afdelingen binnen het ziekenhuis op gang te brengen en te houden. Wanneer iedereen weet welk type afval in welke bak moet en waarom, dan zijn grote stappen te maken.
Naast het hebben van een gedegen afvalstoffenregeling en het uitdragen hiervan, is het geven van voorlichting en training, het ontwikkelen van een systeem van eenduidige etikettering van inzamelmiddelen, en de advisering van de diverse afdelingen binnen de zorginstelling belangrijk. Ook dien je te zorgen voor een uniform (communicatie)beleid binnen de betrokken zorginstelling(en). Interne communicatie moet goed verlopen en gebruiksvriendelijk zijn. Een intranet(project)pagina met alle benodigde informatie en verwijzingen naar de juiste vraagbaak is daarbij vaak een waardevol hulpmiddel. AfvalBackx kan adviseren hoe ook op dit punt zinvolle stappen kunnen worden gezet.
Het verwerken van alle beschikbare afvaldata in een makkelijk te analyseren en te interpreteren offline (!) dashboard is van cruciaal belang. Met een offline of lokaal bestand heb je als zorginstelling altijd de controle over de data. Je kunt cijfers van verschillende dienstverleners bij elkaar zetten om een totaalbeeld te krijgen en je blijft eigenaar van het dashboard, ook bij wijziging van afvaldienstverlener.
Data zijn pas nuttig als ze visueel worden gemaakt en gemonitord. Kijk naar trends en afwijkingen, zet de gewichten af tegen de kosten, maak prognoses en analyseer waar de grootste winsten te behalen zijn. Online dashboards zien er vaak aantrekkelijk uit, maar in de praktijk zijn deze beperkt en ben je gebonden aan hoe de maker het heeft bedacht. Bij wijziging van dienstverlener ben je je dashboard weer kwijt. Zo verlies je het overzicht en weet je niet meer wat de trends zijn.
Het is van groot belang dat je als ziekenhuis een afvalfunctionaris hebt die het afvalproces en de duurzaamheidsdoelstellingen bewaakt, de vertaalslag kan maken van beleidsdocumenten naar de praktijk en fungeert als vraagbaak voor de diverse afdelingen. Zo’n functionaris is ook op de hoogte van kleine details, zodat de juiste contracten worden afgesloten én deze door zowel opdrachtgever als afvalinzamelaar worden nageleefd. Juist door de helicopterview kan je zowel de duurzaamheidsdoelen als de financiën monitoren. Het is vanzelfsprekend zonde om met het afval ook veel geld ‘weg te gooien’. Een duidelijk zichtbare afvalfunctionaris kan binnen de organisatie de diverse afdelingen bijpraten, reeds gevormde ‘green teams’ inspireren en adviseren én met enkele aanwijzingen en aanpassingen vaak veel onduidelijkheid wegnemen.
Hieronder een indruk hoe een verbetertraject zou kunnen lopen en wat de tijdsinvestering is:
Het in kaart brengen van de afvalstromen, inclusief de kwaliteit van de afvalscheiding.
Op basis van afvalcijfers, interviews met direct betrokkenen en fotomateriaal wordt een verbeteradvies gegeven voor de afvalscheiding en mogelijke kostenbesparing.
hoeveel tijd benodigd is hangt af van de klantvraag. Een quick scan voor één enkele afdeling kan in een dag afgerond worden, terwijl dit voor een groot (academisch) ziekenhuis wel twee weken kan duren.
Het in kaart brengen van de afvalstoffen in de hele keten, van ontdoener tot afvalinzamelaar, zowel kwalitatief als kwantitatief. Ook eventuele gevaarlijke situaties worden in beeld gebracht. Op basis van deze analyse wordt een gedetailleerd adviesrapport opgesteld. Hierin wordt onderscheid gemaakt tussen quick wins en complexere verbetertrajecten.
U krijgt een uitgebreid rapport met de resultaten van de analyse.
Hierbij geldt hetzelfde als bij de quick scan; de hoeveelheid tijd die nodig is hangt af van de klantvraag. Richt de grondige analyse zich op één enkele afdeling, dan kan gedacht worden aan 1 tot 2 weken. Betreft het een groot (academisch) ziekenhuis, dan kan dit oplopen tot enkele maanden.
Aan de slag met implementeren van verbetervoorstellen
Ondersteuning in de uitvoering van de implementatie van de gegeven adviezen. Bijvoorbeeld door het maken van een afvalstoffenregeling, voorlichtingsmateriaal, het verzorgen van trainingen.
Bij ‘denken en doen’ geldt hetzelfde als bij de quick scan en bij de ‘grondige analyse’; de hoeveelheid tijd die nodig is hangt af van de klantvraag. Richten de werkzaamheden zich op één enkele afdeling, dan kan gedacht worden aan 1 tot 2 weken. Betreft het een groot (academisch) ziekenhuis, dan kan dit oplopen tot enkele maanden.
Als kind droomde ik ervan om vuilnisman te worden. Niet politieman of brandweerman, nee ik wilde achterop de vuilniswagen staan en de zakken naar binnen gooien. Later besefte ik dat mijn wens vooral om opruimen, ordenen en structureren draaide.
Mijn naam is Lars Backx. In 2012 ben ik begonnen als afvaladviseur bij het Radboudumc. Negen jaar lang heb ik mij binnen de organisatie ingezet om de gehele afvalketen te verduurzamen. Op den duur stond ik daar bekend als ‘AfvalBackx’. Een te mooie woordspeling om niet te gebruiken toen ik besloot mijn eigen onderneming op te richten. Vandaar mijn bedrijfsnaam.
Duurzaamheid
Duurzaamheid is de laatste decennia een steeds grotere plaats in mijn leven gaan innemen. In mijn privéleven probeer ik zo min mogelijk te verspillen. Ik gebruik bijvoorbeeld regenwater om de vaat voor te spoelen, de mountainbike te wassen en om de planten water te geven. Ik hanteer grotendeels een veganistische levensstijl en gooi geen eten weg. Ook haal ik een deel van mijn boodschappen bij de verpakkingsvrije supermarkt (of de markt) en koop ik steeds vaker de biologische variant. Daarnaast ben ik lid van Herenboeren Nijmegen, dat als doel heeft om het voedselsysteem in Nederland te veranderen door kleinschaliger, lokaal en natuur-inclusief te boeren.
Onwetendheid
Hoewel het onderwerp duurzaamheid steeds beter bespreekbaar is, en regelgeving ook meer en meer hergebruik en besparing stimuleert, is er in de gezondheidszorg nog een wereld te winnen. In mijn werk binnen diverse ziekenhuizen en zorginstellingen heb ik ontdekt dat er, vaak uit onwetendheid, nog veel onverstandige keuzes worden gemaakt. Er wordt veel te veel (onnodig) via niet-recyclebare afvalstromen weggegooid. Ziekenhuizen kunnen niet alleen het milieu sparen, maar ook hun kosten door beter over afvalstromen (en de communicatie eromheen) na te denken. Beleidsmakers en leidinggevenden staan hier in mijn ogen nog onvoldoende bij stil.
Positieve bijdrage
Ik maak mij zorgen over de wijze waarop we de aarde uitputten. Mijn gedrevenheid om duurzaam te zijn, zit dan ook hierin. Ik wil positief bijdragen om verspilling tegen te gaan door mijn kennis over afvalketens in de gezondheidszorg in te zetten. We moeten van een lineair systeem naar een circulair systeem. Ik geloof dat dit kan en ik maak mij hard om dit binnen mijn werkveld voor elkaar te krijgen.
